MURRIZKETAK

Krisia dela eta aldaketa asko egon dira gure gizartean, bai Espainia mailan eta Euskal Herrian ere. Krisiak ondorio txar asko ekar ditzake populazioaren zati handienarentzat, gehiengoan du eragina. Arazo handienetako bat gobernuak egiten dituen murrizketak dira, murrizketa horiek gainera sektore guztiei egiten die kalte, zerbitzuei batez ere. 

Osasungintzari eta irakaskuntzari egiten dio kalte gehien, azken finean gobernuak gizakiaren ongi izatea zapuzten du. Bi gauza garrantzitsu dira, beste zerbitzuetan murriztu egin beharko zuten zerbitzu hautan izan ordez, honela mundu guztiaren beharrak guztiz asetuak egongo ziren. 

Azkenik, gobernukideen soldatak murriztea ez zen gaizki egongo beraiek ere jendearen egoera berdinean egon daitezen, murrizketak gelditzen ez badira gure gizartearen ongi izatea geroz eta txarragoa izango da.

Benetan beharrezkoa al da?

Lehenik eta behin jakin beharko genuke beharra pertsona batek ez duen zerbait edukitzeko gogoa dela. Bi motatako beharrak bereizten dira, alde batetik lehen mailako beharrak, benetan beharrezkoak ditugunak, bizirik irauten laguntzen diguenak eta bestetik bigarren mailakoak, edukitzeko nahia dugu baina ez direnak ain beharrezkoak, bizitza hobetzeko direnak.

Guztiek ditugu beharrak, nahiz eta bakoitzak behar desbrdinak izan. Adibidez txiro batek ez ditu aberats baten behar berdinak izango. Txiro batek ezer ez ez duenez, gauza minimo batekin konformatu egingo da, eta aberatsa berriz, denetarik duenez, benetan beharrezkoak ez diren gauza gehigo nahiko ditu.

Honekin esan nahi dudana da, benetan ahal dira beharrezkoak ditugun gauza guztiak? Guretzako beharrezkoak dira, nahi dugun zerbait lortzen dugunean beste zerbait edukitzeko beharra dugu baina diru gutxi duen jendeak ez ditu guk bezelako beharrak, dutenarikin konformatu egiten dira. Nire ustez ondo dago kapritxo bat edukitzea edo, adibidez arropa polita, baina aberatsek dituzten gauzak gehiegizkoak iruditzen zaizkit, azken finean hori ez zait kapritxoa iruditzen, dirua gastatzea gastatzeagitk baizik.

Beti modan dagoenaren atzetik

Ez da gauza berria beti hoberena nahi dugula, arropa politena, janaririk gustukoena, punta-puntako mugikorra.....




Orain dela egun batzuk irakurri nuen albiste hau: "Blackberryk amore eman du: sakelako telefonoak ekoizteari utziko dio aurki". Urte batzuk atzera joaten bagara, gazte gehienak mugikor moderno horrekin ikusiko ditugu, bista nekatu arte tekleatzen. Baina bere momentua aspaldi amaitu zitzaion, enpresak geroz eta mugikor modernoagoak merkaturatzen hasi ziren eta hortik gutxira inor ez zen gogoratzen Blackerryataz. Ez da lehenengo enpresa hori gertatzen zaiona eta azkena ere ez da izango.



Aurrerantzean, azpikontratatu egingo du zerbitzua, hau da, beste enpresa batzuen esku geratuko da sakelakoen ekoizpena, orain arte izan dituen galera guztiak murrizteko asmoz, 371 milioiko galerak izan ditu konpainiak bigarren seihilekoan soilik.



Ziurrenik hemendik urte batzuetara atzera begiratuz, orain ditugun mugikorrak ere zaharrak irudituko zaizkigu.

LANGABEZIA EUSKAL HERRIAN

Lehengo egunean interneten berriak irakurtzen nenbilela hauxe aurkitu nuen “Naiz” aldizkarian: “Langabeziak gora egin du Hego Euskal Herrian.” Eta honako hau zioen ondoren: “Abuztuaren bukaeran 182.013 pertsona zeuden langabezian Hego Euskal Herrian, uztailean baino 943 gehiago. Nafarroan bakarri jaitsi da langabe kopurua. “

Argi dago gaur egun langabezia gure gaur egungo gizartearen arazorik larrienetakoa dela, krisialdian gaude bai eta denok estutu behar dugu ahalik eta hoberen ateratzeko egoera kaxkar honetatik, baina gertatzen ari dena da, aberatsak aberatsago bihurtzen ari direla eta pobreak pobreago. Gainera larriena dena da, langabezia gehiago dagoela jende gaztearen artean (unibertsitatetik atera berriak direnak, eta 18 eta 30 urte bitarte dituztenak.) Gazteak garrantzitsuak dira eta lagundu egin behar zaie haiek direlako etorkizuna, haiek dira gure ekonomiaren etorkizuna. Baina are eta larriagoa da 45 eta 50 urte arteko pertsonak, langabezian geratu direnak ez dituela inork kontratatzen, haien adina dela eta, gehiengoari ezinezkoa egiten zaio lanpostu berria aurkitzea.

Zerbait ez dabil ondo, hori argi dago eta gobernua zentzu honetan beste askotan bezala gaizki jokatzen ari da, gauzak eta gauzak zin egiten dizkigute eta gero ez dute ezta erdia ere betetzen. Gainera, Espainiako populazioaren zati handia langabezian egonda, gobernuko partiduaren barruan korrupzio tramak egotea eta kobratzen dutena kobratzea ez da bidezkoa.

Bai Euskal Herri mailan eta baita Espainia mailan ere egoera larritzekoa da, Urkullu eta Rajoy oker daude diotenean “España ondo doa” edo “Euskadi ondo doa.” Bai egia da, Euskadi eta Espainia ondo doaz, baina beti berdinentzat.

BENETAZKO BEHARRAK:

Testu honen bitartez gure beretazko beharrak azalduko ditut.

Alde batetik, denok beharrezkoak ditugu elikagaiak, bestela ezingo ginatekelako bizi. Baina elikagai mota ezberdinak daude. Adibidez, langosta bat denon gustukoa da baina ez zait beharrezkoa iruditzen, kapritxo bat baizit. Eta horrez gain, horrelako janariak garestiak dira eta edozeinek ezin du erosi, justuko soldata duen pertsona batek ez beintzat.

Beste aldetik, erroparekin ere berdina dela iruditzen zait. Erropa beharrezkoa dugu babesteko, baina badaude batzuk oso kapritxosoak direnak eta denbora guztian erropa erostera joan nahi dutenak beharrik izan gabe, beste batzuk kamiseta normal bat erostea ere kostatu egiten zaioneam.

Eta azkenik eta besteak bezela, ondo iruditzen zait erropak bezela etxe politak eta handiak izatea, baina ez zait beharrezkoa iruiditzen, kapritxo bat baizik. Nahiz eta etxe oso handia ez izan, ondo daukazu elkarbizitzea beste kideekin, eta horretarako ez duzu izugarrizko etxe bat behar.

Orduan, nire iritziz, denok ditugu benetazko beharrak, baina denok nahi ditugu gure kapritxoak.

POBREZIA ERE HEREDATUA?

POBREZIA ERE HEREDATUA?

Caritasek argitaratu duen FOESSA txostenak baietz erantzuten dio izenburuko galderari.
Ikerketak azaleratu du, Haurtzaroan eta gaztaroan familian arazo ekonomikoak izan zituztenen artean %80 heldutasunera iristean errepikatzen dira.

Datu hauek erlazio zuzena dute beharren kontuarekin, familia huetan hezi izan direnak gehienetan ez dituzte inondik inora erdi mailako familien behar berdinak izan ezta behar horiek asetzeko aukerarik ere ez. Behar horiek izan edo izango balituzte asetzeko lan gehiago egin eta zailtasun handiagoak izango lituzkete, behar horiek ekonomikoak baldin badira, moldatu egin beharko lirateke, lehenengo mailako beharrak balira diru laguntzak eskatu eta janaria eskaintzen duten asoziazioetara joateko aukera daukate. 
Normalean bizimodu hori bakarrik bizi izan badute, persona horiek bizimodu hortara ohituak egongo dira eta horregatik ez dituzte behar berdinak izaten. 

Gure ardura familia hauen egoera kontuan hartzea da, eta bere lekuan jartzea. Urrengoan behar bat edo kapritxo bat dugunean eta kapritxo hori asetzea lortzen ez badugu besteen egoeran pentsatzea da gure zeregina eta beste batzuen egoera latzagoa dela konturatuko gara.

Beharrezkoa al da?

 Hasteko beharra zer den jakin behar dugu. Beharra, ez daukagun zerbait asetzeko gogoa da. Honen barruan bi motatatoak aurki ditzakegu: lehen mailako beharrak eta bigarren mailako beharrak. Nik jarrain bigarren mailakoi buruz hitzegingo dut eta gero nire iritzia emango dut.

Bigarren mailako beharrak ez dira ezinbestekoak baina, gure bizimodua hobetzen laguntzen digute. Hauek, asko aldatu dira gizakiaren eboluzioarekin batera eta norberaren hoiturek ere asko eragiten dute.

Erdi Aroan noble zirenak oso ondo bizi ziren behar minimoak asetzen zituztelako, baina beti zuten bizimodua hobetzeko nahia: jantzi berriak, zaldi berriak, etxe desberdinak eta lur-sail haundiagoak nahi zituzten. Aipatutako hauek, garai hartan funtseskoak ziren zuten bizi kalitatea igo ahal izateko. Nekazari batek lehen mailako beharrak asetzearekin pozik zegoen, gahiago lortzea oso zaila izaten zelako.

Gaur egun errege, famatu edo politiko batek, beste motatako bigarren mailako beharrak ditu: ferrari baten azkenengo modeloa lortzea, etxebizitza aurreratuena izatea, merkaturatu den azkenengo mugikorra izatea...

Lehen esan dudan moduan, behar hauek ez dira bizitzeko funtseskoak, baina gure bizitza atseginagoa egiten dute. Klase normaleko pèrtsona bat baldin bazara, "smart" mugikor bat, wifi azkarragoa etxean, motor dezente bat... izan daitezke bigarren mailako beharrak, hau da, beharrezkoak ez direnak.

Goian jarritako adibideak irakurrita, ikus dezakegu gure bigarren mailako beharrak askoz ere urrunago daudela gure lehen mailako beharretatik, batez ere Erdi Aroko maila bereko beharrekin konparatuta.

Nire ustez gero eta dependentzia handiagoa dugu objektuengan eta honek, gizakion manipulazioa errazten du. Beraz, gure beharrak onerako zein txarrerako izan daitezke.

Amishak

Errentagarria al da?

Batanga.com-en irakurri dut, Amish batek familia edo taldea uztea erabakitzen duenean, Rumspringa ondoren, betirako galtzen dituela Amishekin erlazio, bai familia lagun edota bizilagunekin. Amishekin asetzen zituen behar guztiak galtzen ditu.

Behar haiek galtzean, beste batzuk lortzen edo irabazten dituela argi dago. Familiarekin zeukan erlazio guztia galtzen du baina horren truke, “askatasuna” lortzen du. XXI. Mendeko bizitza normal bat egin dezake, beste erlijio arraza eta kulturako jendearekin erlazionatu, tecnología erabili, festetan atera, eta beste  gauza asko. Errentagarria dela iruditzen zait. Egia da familiarekin duzun erlazio guztia galdu egiten dela baina baita ere, goizero goizero goizeko 5etan esnatzea, emakumearen kasuan, etxean egun osoa lanean ibiltzea, gizonaren menpe egote aeta beste gauza asko. 

                                          

KONTSUMOAREN ERABILERA

           Gure bizitza normalean behin eta berriz atera den gaia kontsumoa izan da. Klasean ikusi dugun guztiarekin eta esandako iritzi guztiak kontuan hartuta nire iritzia emango dizuet gai honen inguruan. 

Behin hasi baino lehen jakin beharra dago kontsumoa ondasun zerbitzuak xahutzea dela.

Gaur egun geroz eta gehiago kontsumitzen dugu egunerokotasunean; askotan kapritxo gehiegi ditugulako, bai gende gazteak bai gende helduak. Gazteekin lotzen dugun kontzeptua da  baino oker gabiltz. Zaharrek ere beraien kontsumoa egiten dute ( askotan gehiegizkoa). Kontsumitzea beharrezkoa dugu, baina gaur egun gauzekin egiten den kontsumoa gehiegizkoa da. Gure inguruak eta eguneroko publizitateak kalte handia egiten digute, gizakiak asko fijatzen garelako beste pertsonengan.
Hainbat datu aztertu eta gero frogatuta dago pertsona bakoitzeko, %15a behintzat gehiago kontsumitzen duela behar duena baino. Datu honek gehiago pentsarazi egin beharko liguke.

GOAZEN PLANTEATZERA!!!
Pertsona bakoitzak daukan arroparen kantitate erdiarekin ederki asko biziko lirateke, edozein arazorik gabe; jakinda gauzen produkzioen prozesua egiterakoan gure ingurunea asko izorratzen dela:  material kimiko asko erabiltzen delako, gauzak egin eta gero garraiatu behar direlako toki batetik bestera,...

Amaitzeko gehiegizko kontsumoa behar batean bihurtzen ari da. 

Kontzientzia astindu

Gaur irakurri dut, Educo.org weborrian, jangela-bekak direla eta, Espainian,  familien %13ak ez dutela nahiko adina diru-sarrera haien seme-alaben jangela ordaintzeko eta, etxean ere, ume-gazte horiek ez dutela behar moduko elikagairik jaten. Badirudi pobrezia azpigaraturiko herrialdeen kontua dela eta, gure ingurura begiratuz gero, ez dugula topatuko oinarrizko beharrak asetuko ez duenik … baina ez da hala, egon badaude, naiz eta gu ez kontziente izan.

Errazena beste aldera begiratzea da, ez baikaitu eroso sentiarazten mugikor berri bat edo arropa dotore bat erosi nahi izateak (beharra sentitzea) inguruan gose dauden umeak ditugula pentsatuz gero.  Hala ere, nahiz eta ez eroso sentitu, komenigarria da, noizean behin, horrelako gogoeta txiki batzuk egin eta, ondorioz, gure beharren listari errepaso bat ematea. Ez da ezinbestekoa eta argi dago munduko pobreziaren soluzioa ez dagoela gure esku, baina komenigarria da gure kontzientziei astindu bat ematea, noizbehinka.... ez dator gaizki. Ekonomiak bere desorekak ditu, bai, baina ez dezagun beste alde batera begiratu.

Rumspringa

Amish gazteek, nerabean, 16 urte inguruan, aukeraketa garrantzitsu bat egiteko hautabidea dute: Amishen artean jarraitu, bataiatu, ezkondu eta zuzendari duten erlijioaren esanak jarraitu, ala XXI mendera irten eta gaur eguneko gazte (eta ondoren heldu) bat bezala bizi. Horretarako, “Rumspringa” dute; hau da, ordura arte ezezaguna eta galarazita zuten mundua ezagutu, dastatu eta bizitzeko aukera paregabea.

Aukeraketak bere pisua du: mundu “modernoa” aukeratuz gero, ezingo baitute beraien komunitatera itzuli, eta haiekin kontaktua guztiz galduko dute…jatorrizko familiarik gabe geratuko dira. Gehienek, itzultzea aukeratzen dute; gutxi batzuk, XXI. Mendean geratzea. Aukeraketa gogorra dirudi; baina erabaki dezakete.

Guk ordea, gure XXI. mendean bizi gara, gure mugikor, telebista, bideojoko, ordenagailu, wifi…eta abarrekin; baina ez dugu gure “Rumspringa”; hau da, ba al dugu aukerarik beste bizimodu bat probatzeko? Epe batez mendian galduriko baserri batera joango bagina, modernitaterik gabeko bizitza sinpleago bat egitera, hainbeste auto, antena, baldintzapen eta publizitaterik gabe, nola sentituko ginateke asteak pasa ahala? Hasieran, agian, galduta edo deseroso (Amishak ere hala sentitzen omen dira bere Rumspringa-eko lehen egunetan)….baina, ondoren? Zer aukeratuko genuke?

Amishek bizitza berezia daramate, egia da; baina ez al dute, hein batean ez al dute guk baino aukeratzeko hautabide gehiago? Nor da libreago, gu ala haiek bere Rumspringa-rekin?

Beharrak ala kapritxoak?

Oheratu aurretik, egin beharrekoak errepasatzen ditut mentalki; horien arten erosi beharrekoak: umearentzako neoprenoa igerilekuan hoztu ez dadin, kafe kartutxoak etxeko kafe makinarako… ordenagailua berritzea ere komeniko litzateke… Ondoren, lokartu , eta oporrak amaitzean ohiko den bezala, hurrengo oporrei buruz ere amesten dut: ondo legoke umea Eurodisney-era eraman ahal izatea, Nueva York ere berriro bisitatu nahiko nuke…. Ametsak, beharrak, gogoak.

Klasean ikusitako datorkit burura: “beharra ez daukagun zerbait asetzeko gogoa da”. Eta hori hala izanik, desiratzen dugun edozer beharra al da? Teoriak hala dio. Egia da, lehen mailako eta bigarren mailako beharrak desberdintzen dituela; lehen mailakoak (elikadura, jantziak…) erraz identifika ditzaket nire “behar” kontzeptuarekin; baina, beste hainbat guztiak (makina konkretu batentzako kafe kartutxoak, ordenagailu berri bat, hainbat bidai….) behar baino gehiago, kapritxo gisa ikusten ditut. Hala ere, denok ditugu honelako milaka behar gure bizitzan zehar, eta beti gabiltza horiek betetzeko diru iturriak edo moduak bilatzen.

Alperrik, munduko diru guztiak dutenek ere, asetu gabeko beharrak dituztela sentitzen dute. Beharrak (edo kapritxoak, azken finean, ekonomiari begira gauza bera dira), infinituak dira, baina horiek asetzeko dauden produktu eta zerbitzuak ez. Ez dago denetarik denontzat; beraz, zer hautatu aukeratu behar dugu?Garbigailua konpondu, edo ordenagailu berria? Dendan ikusi dudan soineko dotorea, hala igerilekurako neoprenoa? Zilarrez egindako luxuzko autoa, ala Karibean jauregi bat? Aukeratzea zaila da, baina egin beharra dago. Zer aukeratuko dugu lehenago, lehen mailako behar bat, ala kapritxo baten beharra?  

Hona hemen Zurriola Ikastolako 1go Batxilergoko Ekonomiako ikasgaiaren blogga. Gure helburua da eguneroko berri eta ekonomiarekin erlazioa duten gaiei buruzko komentatzea eta iritziak islatzea.

Idatzi beldurrik eta lotsarik gabe! Komentatu zuen ikaskideen artikuluak eta eman bueltak gaiei. Helburua buruari lan egin araztea eta ikastea baita... eta ahal bada, bide batez, dibertitzea.