TASA ARROSA

TASA ARROSA

Guztiok dauzkagu hainbat behar gure bizitzan, gehienetan ez dira guztiz berdinak izango, baina badaude premia batzuk funtsezkoak direla guztiontzat, hala nola,  ura, oxigenoa, arropa, janaria... Hauek oso oinarrizko beharrak direla esan dezakegu, baina badaude beste hainbat funtsezkoak bezala hartzen ditugunak, higienea esate baterako. Bestetik, gizonak eta emakumeak ez ditugu produktu berdinak erabiltzen, neskek krema eta txanpu ezberdinak erabiltzen dituzte gizonekiko. 

Baina, badaude produktu batzuk non erabilitako materiala berdina den gizon-emakumeen artean, eta kolorea soilik aldatzen dena, adibidez aitzurra. Nahiz eta berdinak izan, nesken produktuei tasa txiki edo handi bat gehitzen zaie, horri tasa arrosa deritzo. Tasa arrosa produktu askotan ematen da, baina gehienbat teknologian, umeen jostailuetan eta higienean gertatzen da.

Honi buruz, hainbat liskar eta greba sortu dira. Hauetan, beharrezkoak diren produktuei tasa arrosa kentzea eskatzen zen, adibidez emakumeek hilerokoa dutelako tanpoiak behar izaten dituzte. Horrelako gauzetarako tasa kentzea eskatzen zuten bertan.

Liskar horien ondorioz, gobernuak tasa mota hau kenduko die hainbat produktuei. Bestetik, %10 duten beharrezko produktuak %4ko Beza-edukitzera pasako dira. Honen arrazoietako bat, beharrezko produktuak direla da.

 INFORMAZIOA:
 
https://www.consumer.es/eu/economia-domestica-eu/tasa-arrosa-zerga-iheskorra.html 

https://www.lavanguardia.com/economia/20181004/452167607437/tampones-compresas-iva-precio-tasa-rosa.html

TULIPOMANIA

                                        TULIPOMANIA

Tulipanen krisia historia modernoko lehen burbuila ekonomiko handia izan zen eta arazo horri "tulipomania" deitu zioten. 

XVII. mendeko 30. hamarkadan gertatu zen, Holandesen oparotasun handiko garai batean. Lau urtean, tulipanen balioa 100ez biderkatu zuten, eta, ondorioz, krisi ekonomiko larria sortu zen. 

Mende hartan loreak aberastasun ostearen ikur bihurtu ziren Europa erdialdean. Eta lore hauen artean, tulipana zen aberastasun adierazgarririk handiena, bere erraboiletako batzuetan agertzen ziren aldakuntza esplikaezinei esker, erraboiltxo koloretsu eta errepikaezinak sortuz. 

Jendeak etengabe erosten zituen tulipanak, eta azkenean, saltzaileek prezioak igotzeko aprobetsatu zuten, noski. 

Tulipan erraboil bakar bat erraz sal zitekeen 1.000 florinen truke, herbeheretar baten urteko batez besteko soldata 150 florinekoa zen bitartean, hau da, tulipan erraboil bat erosteko ia 10 urtean irabazitako soldata behar duzu, exagerazio hutsa...

Mundu guztiak nahi zuen tulipanetan inbertitu, beti goranzko merkatua zen, inork ezin zuen galdu. Jendeak bere lanak utzi ere egin zituen tulipanak landatzeko. Holandako ekonomia oso ondo zegoen, guztiak lana zuten, diru- sarrera mordoak,...

                             

Baina, guztiok dakigun bezala, zoriontasuna eta ekonomia gorenena ez da betirako.

Krisia 1637an lehertu zen, tulipanen prezioa erortzen hasi zenean. 

Puntu honetan, mundu guztiak tulipanen erraboilak desegin nahi zituen, eta honek herrialde osoan porrotak eta izua eragin zituen, porrotak Holandako ekonomia osoa suntsitu zuen.

Gaur egun, holandako tulipanaren merkatua merkatu arautua, eraginkorra eta oso emankorra da Herbehereentzat, historikoki eztabaidagarria izan den lorearen munduko ekoizpenaren% 80 metatuz.

                                                

             

ITURRIAK: 

https://www.bbva.com/es/tulipomania-primera-burbuja-economica-historia/

https://economipedia.com/definiciones/tulipomania-la-crisis-de-los-tulipanes.html

APOSTU ETXEAK

                             

                             APOSTU ETXEAK

Azkenaldian, geroz eta apostu etxe gehiago ikusi ditzakegu gure artean. Eta ezagun asko, haien esukuetan erortzen hasi dira. Gainera, jokalari berriak lortzeko, apostu etxeak ikastola, unibertsitatate eta grado medioetatik gertu jartzen dituzte.
Atera berri diren ikerketa batzuen esanetan, 100.000 pertsonako 22 apostu etxe daude batazbeste Espainian.

Kaltetuen profila funtsean 25 eta 34 urte bitarteko gizonena da, nahiz eta hazten ari den segmentua 18 eta 25 urte bitarteko gazteen artean. Bestalde, adintxikikoak ere asi dira apostuetako munduan sartzen. Hauek, telefono mugikorraren bidez apostuak egiten dituzte, haiek ezin dira legalki apostu etxeetan sartu. 

Denok dakigu prebentzioa beharrezkoa birus kaltegarri hau ez gehiago hedatzeko. Azkenean, jokoan adituak daudenak drogak hartzen dituzte, izan ere, egunez lan egin behar dute  gauetan jolasteko baina ez lo hartzeko kokaina bezalako substantziak erabiltzen dituzte. Euskal Herrian hasi dira kezkatzen zaletasun arriskutsu hauei buruz eta zenbait protesta ondoren, Eusko Jaurlaritzak ez joko areto berri gehiago eraikitzea proposatu du lege bat atera bitartean.

Baina zergatik erortzen da gendea tranpa honetan? 
Erantzuna oso erraza da, apostu etxeek hainbesteko fama izatearen arrazoia, kirolari famatuek promozionatzen dituztelako da. Pertsonaje haiek, haien web orrietan, bai telebistan,etab aipatzen eta gomendatzen dituzte gendeak proba ditzan.

INFROMAZIOA: https://www.eldiario.es/sociedad/puntos-apostar-apuestas-advertencias-ludopatia_0_821368600.html 

Koronabirusaren eragina empresetan

TXINATIK KANPO LANTEGIAK IXTEN HASI DIRA KORONABIRUSAREN ONDORIOZ

Koronabirusa Txinan duela gutxi sortutako gaixotasun oso grabe bat da. Gaixotasun honen ondorioz 900 pertsona gutxi gora behera hil dira txinan eta 40.000 kutsatu baino gehiago daude munduko 26 herrialde desberdinetan. Hilketan honen ondorioz txinan empresa askok langileak galtzen hasi dira eta honen ondorioz enpresak berain ekoizpena txikitu due. Baina hau ez da bakarrik Txinan pasa txinatik kanpo dauden lantegiak ere ixten hasi dira.

Honen adibide nagusia auto fabrikak dira. Txina munduko auto hornitzaile handienetakoa da eta koronabirusa sortu zenetik konturatu dira enpresak eta ekonomia generalean arriskuan daudela gaixotasun kutsakor honengatik. Adibidez Nissan auto enpresak bere ateak itxiko ditu eta osagai nahiko lortzean bere enpresarekin aurrera aegiteko, orduan irekiko ditu berriz bere ateak baina orain arrisku honekin ezin du aurrera jarraitu. 

Honen beste adibide nagusi bat Kyushuko lantokia da , non bere ekoizpenarekin aurrera jarraitzeko txinako materialak, behar ditu eta bere ekoizpenak eten egin ditu gaixotasun honen ondorioz. Txinan auto fabrikak asko itxi dira baina ez bakarrik auto fabrikak gaixotasun honek munduko edozein herriri afektatzen dio bere produktuak txinatik lortzen baditu. Espainian egoera hau ere nabaritu da badaude enpresak itxi behar eta "deskantsu" bat hartu behar izan dutela.

Beraz azkenik esan dezaket gaixotasun honek asko eragin duela ekonomian eta ez bakarrik ekonomian , beste gauza batzuetan ere eta oraindik ez duela eraginekin amaitu gauza larriagoak egitea iritsi daiteke. Dagoeneko hainbat enpresa itxi behar izan dituzte baina hauek ez dira azkenak izango eta afektatu gehiago egongo direla eta honen ondorioz BPG-a seguruenik asko getxiko da eragin larriak ekarriz.

https://www.berria.eus/paperekoa/1843/017/002/2020-02-11/txinatik-kanpo-ere-lantegi-batzuk-ixten-hasi-dira-koronabirusaren-ondorioz.htm

EKONOMIA ZENTRALIZATUA

                                                 EKONOMIA ZENTRALIZATUA

Ekonomia zentralizatua aberastasunak ekoizteko, kontsumitzeko eta banatzeko modu bat da, non ekoizpen faktoreak estatuaren esku dauden. Merkatu ekonomiaren kontrakoa dela esan dezakegu.

Ekonomia sistema honetan, prezioak finkatzen dituena estatua da, hau da, zeinentzako eta zenbateko kantitatean produzitu estatuak erabakitzen du nagusiki. Bere helburuak gizarte ekitatea eta aberastasunaren berdintasunezko banaketa dira. Inork ez dauka jabetza pribaturik. Sistema hau teoria marxistan oinarrituta dago. Bere helburua gobernuak dena kontrolatzea eta gizarte berdintasuna areagotzea eta bidezkoagoa izatea zen. 

Horrelako ekonomia sistemaren bidez abantaila ugari eskura ditzazkegu. 

Nagusiki berdintasun sozial eta diruaren banaketa orekatuago bat dago, hau da, herritar guztiek lehen mailako beharrak asetutak dituzte, eta ez da inor kondizio txarretan biziko edo gosez hilko. Bigarren mailako behar asko asetzeko beharrezkoak ere gobernuak ematen dizkie. Adibidez: Etxebizitza bana, arropa, elikagaiak, kotxe bat, etb. 

Ekonomia sistema honek desabantailak ere baditu, noski. 

Esate baterako, arropa denda, supermerkatu eta dena delakoetan salduko denaren erabakia gobernuak hartzen du. Beraiek erabakiko dute ze arropa salduko den, ze markakoa eta ze preziotan. Horrek askatasuna asko mugatzen du, dagoena erosi beharko dute eta ez dago bariedade asko. Gainera, gobernuak, erabaki horiek lehenago egiten ditu ( urte batean hurrengo urterako produktuak aukeratzen ditu), beraz, batzuetan erabakitako produktuak ez dituzte herritarren beharrak guztiz asetzen. 

Lehen aipatu dudan bezala, sistema honetan ez dago askatasun asko. Guztiek berdintasun eta estatuz sozial berbera dute, beraz, norbaitek 5 seme- alaba baditu eta beste batek berriz ezta bat, etxebizitza berbera edukiko dute.

Egia esan, ez dago merkatu-ekonomia edo ekonomia erabat zentralizatua duen herrialderik, baizik eta bien arteko konbinazio bat, maila handiagoan edo txikiagoan. Horri "ekonomia mixtoa" esaten zaio.

ITURRIAK:

1. https://www.google.com/search?q=sistema+de+economia+centralizada+y+planificada&tbm=isch&hl=es&chips=q:sistema+de+economia+centralizada+y+planificada,g_1:dibujos+animados&rlz=1C1GGRV_enES888ES888&hl=es&ved=2ahUKEwiR7pXVosznAhUUw4UKHZHqDmgQ4lYoAnoECAEQFw&biw=1349&bih=657#imgrc=HrimX9AB1li_vM

2. https://economipedia.com/definiciones/economia-planificada.html

Emakumezkoen futbola

Emakumezkoen futbola

Asko hitz egin da gai honi buruz, emakumezkoen futbolari buruz. Jende asko iritzi ezberdinak ditu honen inguruan; batzuei ez zaie ondo iruditzen emakumeek diru kantitate gutxiago lortzea, gizonezkoak baino, beste batzuk berriz, pentsatzen dute emakumeek ez dutela futbolerako balio eta normala dela emakumeak diru gutxiago lortzea gizonak baino.

Bankiako blog batek, konparazioa egiten du futbol jolasten duten emakumeen eta gizonen artean; nabarmen handi bat dago. Adibide on bat izan daiteke, Leo Messi eta Cristiano Ronaldo-k irabazten duten dirua konparatuta Ada Hegerberg irabazten duen diruarekin. Leo Messiren estimazioa 130millioi eurokoa da eta Cristiano Ronaldorena 113milioietakoa da, Ada Hegerberg-ek Leo Messi-k egun batean irabazten duena, berak urtebetean irabazten du, gutxi gorabehera 400.000€ urtean irabazten ditu.

AEF sindikatuak (Espainiako Futbolari Elkartea) egin duen ikerketaren arabera, eliteko emakumezkoen futbolean %49ak ez du soldatarik jasotzen, eta hautematen duten jokalarien %31ren kasuan, ez da 500 eurotara iristen.

Beste blog batzuk, esaten dute jokalari guztiak soldata bat daukatela, beraz zer informazioari egin behar diogu kaso? Kasu batzuetan informazioa ez da egia, baina posible al da emakume jokalari gehienak soldata bat ez izatea?

Eztabaidaezina da, emakumeak gizonezkoak baino soldata urriagoa daukatela, baina ez bakarrik furbolean, baizik eta, beste lanbide askotan ere.

Bibliografia

· https://www.blogbankia.es/es/blog/cuanto-cobran-las-jugadoras-de-futbol.html 

· https://cadenaser.com/ser/2019/10/29/deportes/1572345505_332184.html

Droga salmenta mundu mailan

DROGA SALMENTA MUNDU MAILAN

            Munduko herrialde guztietan bezela droga asko saltzen da, uste dugun baino jende gehiagok ditu droga ilegalak bere inguruan. Biztanle bakoitzak gutxienez bat ezagutzen du bere bizitza osoan  norbait drogak dituenak eta drogen munduan ibili dela. Gainera gazteen artean beintzat noiz baiten drogra mota bat marihuana adibidez zihur naiz probatu dugula. Munduko biztanle gehiengo batek noizbaiten probatu duela edoizen tipotako droga guztiz kontbentzitua nago.

    2007.urtean mundu mailako dorogen salmenten bataz bestekoa egin zen eta 150.000-500.000 mila eurotan ibiltzen da gutxi gora behera. Adibidez Españian 2009 espaiñian kalkulatu egin zen.278 toneladak kontsumitu ziren Canabbisarenak,48 tonelada Cocaina eta 3,8 tonelada Heroinan.

      Droga saltzen duten droga saltzaileak diru asko irabazten dute.Baina irabazitako diru hori diru ilegala "diru beltza" ain zuzen ere." Diru beltza "da diru hori ez delako aziendatik pasatzen.


Ados nago nik drogak saltzea baina ez biziorako baizik eta jendeak behar dutenentzako bakarrik salduko nieke.Adibidez kantzerra duen bateak mina badu ez sufritzeko medikuaren baimenarekin droga saltzen gaixoari utziko nieke ,horretan ni ados nago.Izan ere bestela surfritu egingo du.Baina droga hori biziaorako balinbada ilegalizatuko nueke kalte handian egiten dituelako pertsonengan eta batez ere gazteengan.

https://www.ucm.es/data/cont/media/www/15238/presentacion_Fernandez_Steinko.pdf

ETORRIKO DEN KRISIA

ETORRIKO DEN KRISIA

Azteru dugunez gai honetan BPG ari buruz hitz egin dugu. Eta horregatik aukeratu det etorriko den krisia. Klasean 2008ko krisiari buruz hitz egin degu, eta adierazi degu nola produkzioa eta enpleguak behera egin zuten eta inflazioa jaitsi zan, baina, horain españa puntu orekatu batean dagoela esan daiteke. 

Horain Españan 2008 an bezala gertatzen ari da, ekonomia orekatua dagoela etaasten dira soldatak igotzen eta prezioak askoz gehiago igotzen inflaziora iritsi arte eta hori ekonomian txarra da, inflaziora iristean prezioak hain altuak dira jendeak ezin ditula gauzak ordaindu eta ekonomia beheraka dijoa. Orduan, oraintse bertan gaude puntu horretan non Españako BPGa igotzen doan.

Españaan ekonomia igotzen doa 0,5% segunduko eta hori nire ustez asko da, gero, kanpo sektoretako bat zenbaki gorrietara itzultzen da, 2018an pasatzean superabit bat 113 miloikoa eta gaur egun defikt bat 3.257 miliokoa. Beste alde batetik, ikusi dezakegu nola dendetan prezioak igotzen doaz, eta baita ere jaitsi dituzte euroarentzako prebisioak. 

Beste gauza bat arritzen edo kezkatzen duena da, Boris Jonhsonek ez daukala intentziorik berriz negoziatzeko Brexit-a, eta horrek ondorio txarrak ekartzen dizkigu. Alde batetik gure enpresak ekoizten dituzten produktuak ezingo dituzte beste herrialdeetara exportatu eta horrela Españak dirua galduko egin zuen. Beste alde batetik, turismoa gutxiarazten du, horrek gure herrialdeak diru asko galtzeak egingo zuen, baina , horrek alde positibo bat badu, ez egotean hainbeste turista prezioak ez ziren hain altuak izango baldin eta beste hainbat familiek ez badute asko kontsumitzen.

Krisi hau esaten dutena etorriko dena, gutxi gorabehera 2020-2021 tartean izango dela esaten dute, azkenean España kontsumoko herri batean bizi da eta hori ez bada kontrolatzen krisialdi batean erori egingo da.

Linka:

https://www.eleconomista.es/opinion-blogs/noticias/10036812/08/19/La-crisis-que-viene.html