Iaz sortutako lanpostuen %80 emakumeentzat

Iaz hainbat lanpostu sortu ziren Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. EHUk sortutako Euskadiko Lan Txostenean nabarmendu du lanpostu horien zati handiena behin behinekoa dela. Gainera, lanpostu horien gehiengoak emakume gazteak kontratatuak dira, hori da bilatzen duten profila. Lehengo urtean 14.000 langileen %80 emakumezkoak ziren.

Horrela dio Sara de la Ricak, EHUko Ekonomia eta Enpresa Fakultateko irakasle eta Euskadiko Lan Txostenaren koordinatzaileak. "Lanpostu sorreran emakumeek etekin gehiago atera dute, baita gazteek ere". 

Lanpostu berriak sortzeak berarekin dakar langabezia tasaren jaitsiera. Iaz, 18.000 langabe gutxiago zeuden Araba, Bizkai eta Gipuzkoan. Eta lanpostu berriak emakumeen eskutik sortu baziren, horrek berarekin ekarri du horien artean langabe gutxiago egotea. 

Tasa- Arrosa

Kanariar emakumeak izango dira 2018ko urtarrilaren 1etik Espainiako lehenak,
eta orain arte bakarrak,  "tasa-arrosa" deituriko zeharkako zergak ordainduko ez dutenak.
Osasun zergak emakumezkoen higiene produktuetan altuagoak dira,
Gobernuaren arabera konpresak, makina eta tanpoiak ez beharrezkoak direlako “kapritxo”
moduan erabiltzen ditugulako baina gizonen bizarra mozteko makina, bizarra kentzeko xaboia eta abar beharrezkoak dira, horregatik ez zaie kostu hori jartzen.

Kalkulatu da emakumeok urtean 1.300€ gehiago ordaintzen ditugula “tasa-arrosa” hauengatik.
Naiz eta mundu erdiak kontsumitu produktu hauek (konpresak,tanpoiak…) ez dira higienerako
kontuan hartzen, kapritxoak dira eta altuago jartzen dira prezioak.
Horren arira manifestazio asko egon dira, baina halere zoritxarrez ez da lortu aldatzea.

Ikusi daitekeenez beheko argazkian ilea kentzeko makinak saltzen ari dira,
"pack ahorro" horietakoak, 10 unitaten, marka berdina "BODYPLUS" baina arrosetan
"Especial mujer" jartzen du beraz garestiagoak dira. Hau oso matxista da, baina gobernuak
eta jendeak ez du ikusi nahi, berdintasuna lortzeko gauza txikienetik handienera aldaketa
egon behar du.

Kartel gehiegi, mundu txiki honentxat!

Lehenbizi argi geratu behar da kartelak, enpresen elkarketa informalak direla, merkatu lehiakideak gutxitzeko edo paretik kentzeko sortutakoak, baina enpresa bakoitzak bere independentziari eusten diola.

LPEEk planetako kartelik boteretsuena izaten jarraitzen du.

Repsol-eko buruak, «petrolio gordinaren prezioak maneiatzeaz» salatu zuen LPEEa (Herri Esportatzaileko Petrolioko Antolaketa), petrolio-ontziko akziodun batzordean, eta «kartela ez izatearen» nahia erakutsi zuen.

Izan duen eta LPEE duen arazo nagusia bere barnean dago: diszipilna eza. Petroeloa integratzen duten herriek ez dute esleitutako kuotak errespetatzen bai prezioak altuak direnean, bai baxuak direnean, kartel honen ekoizpen erreala ofiziala baino gehiagokoa da beti.

Europa mailan berriz, beste kartel batek eztanda egin zuen 2016-2017an, kamioen kartelak, hobe esan da, kamioiak fabrikatzek zituzten enpresen arteko kartelak: Daimler, DAF, Volvo-Renault, Iveco  eta MAN.

Fabrikatzaile hauen arau-haustea kamioien, eta bere gehikuntzen prezio “gordinak” haien artean ituntzea, izan zen. Hori gutxi balitz, teknologia-sarrera, emisio kontuetan, atzeratu zuten.  Hitz gutxitan esplikatuta; imajina dezagun kamioi baten prezioa 90.000€-koa dela, enpresa hauek beste 20.000€ gehitzen zioten kamioiari, beraz zer gertatzen zen Europa mailan? Enpresen arteko kartela zegoela, hots, guztiek 20.000€ igo egiten zuten beraz ez zegoen enpresarik kamioiak merkeago saltzen zutena, eta horrela kamioilari guztiek prezio horiek ordaindu egiten zituzten.

Azkenik Euskadi mailan beste kartel bat antolatua egon da, autobusen arteko bide-banaketa eta prezioen iruzurrak.

Itun honen intentzio bakarra, hau zen;  tarifak ez bazitzaizkien komeni, jendeari enpresen  arteko lehiaketa gabe uztea, horrela jendeak beraiek jarritako tarifak ordainduko lukete.

17 konpainiak parte hartu dute kartel honetan. Euskadiko autobus rutak beraien artean banatuak zituzten, prezioak beraien artean adostuak, beraz ez zegoen konpetentziarik, adibidez; Donostiatik-Bilbora joateko “Alsa” konpainia orduro joan egiten zen, baina arratsalde partean bi orduro eta tartean “Pesa” konpainia sartu egiten zuten, prezio berberarekin, beraz ez zegoen lehiaketa edo konpetentzia egiteko aukerarik bakoitzak bere orduak zituen eta prezio berberak, eta horrela bezero guztiok beraiek jarritako prezioa ordaintzera behartuak zeuden.

Soldatetik ikusten ez duguna

 Egoera hau adibide batekin adieraztea egokiena delakoan nago.

Mikelek tailer mekaniko batean lan egiten du eta 2000,00€ko soldata bat jasotzen ditu bere nagusitik.  Soldata horietatik estatuak 511,35€ jasotzen ditu kotizazio soziala eta bilduma bateratuaren kontzeptuaren gaitik (concepto de recaudaciones conjuntas). Hau dela eta, estatuak 511,35 € irabazi dituela esan dezakegu momentuz. Beraz, 2000,35 - 511,35 = 1488,65 € jasotzen dita Mikelek soldata bruto bezala.

Jarraitzeko, estatuak dirutza horretatik 166,28 € "retención de IRPF" jasotzen ditu + 69,97 € gehiago "contingencias comunes"en gaitik eta hori gutxi izango bazen 24,56€ "formacion y desempleo"rengaitik. Horren ondorioz, Mikelek 1227,84 € ditu soldata netotik. Beraz, hori da irabazitakoa hilabetearen bukaerean.

Beraz, enpresarengaitik eta langileetatik estatuak jasotzen duena gehitua (511,35 + 166,28 + 69,97 + 24,56 = 772,16€) 772,16€ jasotzen ditu .

Baina hau ez da guztia. Mikelek hilabetean zehar gastu minimo batzuk ditu. Jarri dezagun adibide bat: 450€ etxea ordaintzeko beraz, 27€ IBI + Argia, 65€ horietatik 37€ inpuestoak + 20€ urak horietatik 2€ inpostuak + 54€ telefonoa eta internet horietatik 12€ inpostuak dira + 120€ gasolina ordaintzeko, honetan 70€ eta zirkulatu ahal izateko 10€ ordaindu behar ditu + 200€ janarian 14€ inpostuak dira + 180€ bere gauzetan 33€ inpostuak dira + 60€ tabakoan, 49€ inpostuak dira + 31,84 gastu komunitariotzat. Beraz, guztira 1217, 84€koa da. Horren ondrioz 10€ bakarrik aurreztu ditzake hilabetean.

Estatuak irabazten jarraitzen du, 772,16€ + 254€ (impuesto guztiak gehituta) = 1026,16 € irabazten ditu estatuak. Hori dela eta, argi ikus dezakegu Mikelek irabazitako soldataren erdia baino gehiago estatuak irabazten dituela.

ESPAINIA ETA FRAUDE FISKALAK

Azken urteetan geroz eta fraude fiskal gehiago ateratzen ari dira Espainian, politiko pila bat agertu dira estatuaren dirua desbiatzen beraien poltsikora. Egoera hau oso indignantea izan da, izan ere, diru hori gehiago behar genuen momentuan, hau da, krisi garaian, hasi dira geroz eta gehiago lapurtzen. Jende honek egin dituen gauza gatik kontsideratzen da Espainia munduko herrialde handien zikinenetako bat bihurtu dute. Kasu hauen artean famatuenetako bat Luis Barcesena da, gizon hau, gaur egun kartzelean dago bere momentuan gure dirua berarentzat eta bere partiduko jendearen artean banatu zutelako.

Korrupzioa eta fraudeak ez dira bakarrik politika munduan gertatzen, kirolean ere horrelako asko bizi ditugu, batez ere futbolean, izan ere, diru gehiago mugitzen denean fraude gehiago egoten da. Adibidez, Cristiano Ronaldo jokalariak 14,7 milioi ez zituen deklaratu eta paradisu fiskal batera eraman zituen. Bera bezala beste jokalari asko ere egon dira, Leo Messi, Ricardo Carvalho, Jose Mourinho entrenatzailea, Marcelo... Baina ez dira bakarrik jokalariak defraudatzen dutenak, duela ez asko Elche CF taldea bigarren mailara jaitsiarazi zuten bere jokalariei ez ordaintzeagatik eta dirua beraiek geratzeagatik.

Badira ere kasuak sare sozialen munduan, urte hauetan hainbeste indar hartzen ari diren "Youtuberrak" badituzte ere beraien gauza izkutuak. Batez ere azken urte honetan "Youtuber" asko joan dira Andorrara bizitzea. Askok justifikatzeko esaten dute bertan Frantziako interneta hartzen dutelako dela (Espainiakoa baina askoz hobea da) baina baita ere bertan oso inpostu gutxi ordaindu behar dituzte. Youtuber hauen artean Espainiako handienetakoak aurkitzen dira, ElRubius OMG, Vegetta777, Poker988TV...

Horrelako beste milaka kasu daude, beste gauza pila batetan. Guztien artean sahiatu beharko ginateke jende guzti hau gure herrialdetik ateratzen, izan ere, ez dute bakarrik gure izena zikintzen, gure dirua ere lapurtzen dute.

LAN BALDINTZAK ETA EKONOMIA

LAN BALDINTZAK ETA EKONOMIA

Gaur egun asko hitz egiten da, langileek dituzten bizi baldintzei buruz. Izan ere, hainbat herrialde
ezberdinetan, eskubide eta lan baldintza ezberdinak izaten dituzte, baina horrek ez du esan nahi eskubi guztiak onartuta daudenik.

Gainera normalena dena da, langileek geroz eta ordu gehiago sartzen badituzte, gehiago ordainduko dietela, izan ere, besteak baino lan gehiago egiten dute.

Azken urteetan, gizartea langileen eskubideen alde ateratzen ari da, baina esan beharra dago oraindela urte batzuk, langileek zituzten lan egiteko moduak eta jasotzen zituzten soldatak ez zutela bat egiten.
Pelikuletan askotan ikusi da, nola bai emakumeak eta bai gizonak ez dituztela eskubideak eta gaizki tratatuak eta premiatuak izaten direla, baina inork beldurraren ondorioz ez duela ezer esan.

Baina kasu honetan, bizitza errealean gertatzen den zerbait da. Gainera baduade herrialde askotan, lanpostu asko non emakumeei gutxiago ordaintzen zaien lan beragatik, eta gainera lanean hasi baino lehen entrebistetan galdera ez bidezkoak egiten dituztenak.

Hori dena kontuan hartuta, momentu bat hartuko nuke pentsatzeko, izan ere nola nahiz eta ez erlazio zuzen bat izan emakume eta gizonak, herrialde bat zein bestekoa izan, jasan ezina dela horrelako eskubideetan egoteak. eta jendeari pentsaraziko nioke, gizarte honek horrela jarraitzen badu eta denok ez badugu horrelako egoerarik sahiesten geroz eta okerrera joateko aukera handiak daudela.

Azkenik gogorarazi nahi dut, badagoela jendea nahiz eta lan bat baina gehiago izan edo lanik ez izan ez duela dirurik irabazten edo ez dutela nahiz eta gutxi irabazi ez direla dituzten gastuak ordaintzera iritsi.

Espaniako pobrezia

EBak pentsatzen du pertsona bat dagoela pobreziaren arriskuan edo hiru suposizio haueko batean dagoenean baztertzen sozialean: sarrerak pobreziaren atalasera (zerga ordaindu ondoren nazio-sarrera ertainaren %60tara) ez direnean heltzen;baliabide materialek gabetuta dagoenean 2zorrozki2 (noiz alokairua, hipoteka edo faktura, berokuntza, ustekabekorik, haragirik edo arrainik ordaindu ezin duen, autoa, garbitzailea, telefonoa ez duen edo oporretako ez aste bateko urtean joan ezin den) edo etxe batean bizi denean oso intentsitate laboral baxuarekin.

Espainiako pobreziaren arriskua tasa %22,3etako da, hots bost espaniar bakotzaren bat pobreziaren arriskuan aurkitzen dela eta 8.209 euro baino gutxiagorekin bizi da urtera, adierazie ekonomikoen hobekuntza gorabehera, bi hamarren urte batean handitu dituen tasara.

Aldiz, Euskadik eta Nafarroak pobreziaren arriskuko tasari baxuenak aurkezten dituzte, bi kasuetako %9ekin.

INDITEX

LAN BALDINTZAK

Dakizuenez, gaur egungo lan baldintzak enpresa gehienetan, eskasak edo txarrak dira. Hurbileko enpresa askok lan baldintza txarrak dituzte. Adibidez, inditex lan baldintza txarrenetako enpresa bat da, behin baino gehiagotan denuntziatua izan dana.

Artikulu batean irakurri egin dudanez, emakumeak dira baldintza okerrenean bizi direnak. Gehienak, fisikoki eta   umiliatuak dira, eta diziplina-akats ezegonkorrengatik zigortuak izaten dira. Hilabetean ez dute 200€ baino gehiago irabazten, eta egunean 12 orduz lan egiten dute, deskantsurik gabe. Batzuetan, 100€ baino gutxiago era ordaintzen diete hilabetean.

Emakumeak bezain kondizio txarrean daudenak, umeak izaten dira. Gehienak, 16 urtetik beherakoak dira, eta besteak bezainbeste lan egin behar dute, ordainik jaso gabe.

Askotan saiatu egin dira Amancio Ortegari juiziora eramaten, eta dena kentzen, baina ez dute probarik izan, horrelako kondizio txarrak zeudela.

Nire ustez, hau lotsagarria da. Horrelako kondizio txarrak ezin daiteke onartu, eta gutxiago ere, adin txikiko umeei. Espero dut, horrelako egoerak desagertzea, eta kondizioak berritzea.